Gniazdo Jankowo koło Lipna

 Jankowscy herbu Junosza z królewskiej wsi Jankowa par. Sumin, pow. lipnowski, niezbyt zamożna gałąź wybitnego rodu Karnkowskich z parafialnej wsi Karnkowa v. Karkowa v. Karnikowa w pow. lipnowskim.

Pochodzą od synów Mikołaja Karnkowskiego 1518 +przed 1535 r. tenutarjusza J. i Katarzyny Głowińskiej 1518 - Marcina, Jana i Stanisława Karnkowskich, którzy w połowie XVI w. od J. zaczęli się pisać Jankowskimi. Marcin J. z J., poborca ziemi dobrzyńskiej, pieczętuje się w 1564 r. Junoszą z własnymi literami M.J.

W przypisach czytamy: Mikołaj Karnkowski na Jankowie i częściach Lubina i Maliszewa, brat rodzony Jana, ojca Jadwigi, bliski krewny Dadżboga v. Tadeusza Karnkowskiego i Jana, późniejszego biskupa kujawskiego, według Bonieckiego był synem Jana Karnkowskiego 1479-94 na Gnojnie i w Strzemysławie, pow. inowrocławski, skarbnika inowrocławskiego 1485, chorążego brzeskiego 1495 z Ludbrańca. Ci bracia Mikołaj i Jan 1519 podzielili się Jankowem w 1526. Mikołaj z zony Katarzyny Głowińskiej spłodził czworo dzieci: córką Annę Stanisławę Ugoską oraz trzech synów: Marcina 1535-67 żonatego z Anną Lubowską, Jana i Stanisława, którzy wskutek starań Jana Karnkowskiego, biskupa kujawskiego otrzymali w 1535 r. dożywotnią tenutę Jankowo. Na wskutek działów dokonanych między braćmi w 1543 r. Marcin, najstarszy i Stanisław otrzymali Jankowo a Jan części w Lubinie i Maliszewie. Wskutek jednak zrzeczenia się przez braci sum zapisanych na Jankowie wieś tę otrzymał w całości w 1546 Marcin, figurujący w aktach grodzkich bobrownickich z 1543-7 jako Karnkowski lub Jankowski. Później Marcin pisał się tylko Jankowskim. W 1564 był poborcą ziemi dobrzyńskiej. Drugi syn Mikołaja Karnkowskiego, Jan Karnowski v. Jankowski 1564-68 niezamożny ziemianin, dziedzic w Maliszewie i Komorowie 1564, w drugiej połowie XVI w. również stale jak i brat Marcin pisał się Jankowskim. Dzięki protekcji krewnego Stanisława Karnkowkiego, biskupa kujawskiego był urzędnikiem 1567 w kluczu ciechockim, należącym do biskupów kujawskich. Trzeci syn Mikołaja Karnkowskiego Stanisław 1534-68 Karnkowski v. Jankowski, staje w latach 1543-7 w grodzie bobrownickim jako Karnkowski z Jankowa, a w 1567-8 jako Jankowski z Karnkowa. Rzecz szczególna, że innego Stanisława Karnkowskiego, późniejszego prymasa w 1564-7 r., dziedzica Karnkowa, według genealogii Karnkowskich (Boniecki) syna Dadźboga v. Tadeusza pisarz jego krewnego - poborcy Marcina Jankowskiego na odwrotnej stronie kwitów poborowych wydanych przez Stanisława w 1566 r. nazywa się również Jankowskim.(1)

Według Metryki Koronnej zapis z dn. 24. lutego 1621 r. potwierdza zapis części na Jankowie dla Jana Junoszy Jankowskiego.(2)

Według Herbarza Bonieckiego: Marcin, poborca ziemi dobrzyńskiej, właściciel Jankowa i części Głodowa 1564 r. (Paw.). Był on następnie podsędkiem dobrzyńskim, a arcybiskup Karnkowski, w testamencie swoim z 1602 r., wspomina, że spłacił dług synom jego, których nazywa swoimi bratankami. 

Jankowscy zamieszkiwali okolice Lipna do końca XVI w. (wymieniony Jakub jako właściciel dóbr Lipno oraz Marcin, podsędek ziem. 1572 r.) i w I poł. XVII w. przesiedlili się na ziemię lwowską (źródła wymieniają Tomasza, posesora dóbr Prusy w z. lwowskiej - wg Herbarza Bonieckiego - Tomasz, otrzymał 1650 r. konsens królewski, na wykupienie z rąk Krakowskiej wsi Prusy, w ziemi lwowskiej (M. 191 f. 329). Spis urzędników wymienia Wacława Jankowskiego w latach 1606 - 1620 jako kasztelana słońskiego. Wykaz dóbr lipnowskich z 1825r. nie uwzględnia już żadnego Jankowskiego.

______________________

Źródła: 

(1) Szlachta Ziemi Dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1932 r.
Informacje o rodzie Jankowskich są wypisane z opracowania i przypisów. Podstawą badań autora, jak się zorientowałam, stanowią wykazy poborowe z czasów Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, wymieniane są księgi grodzkie bobrownickie z XV, XVI w., drukowany sumariusz metryki koronnej 1447-1572, pieczęcie na kwitach poborowych szlachty dobrzyńskiej, księgi różnych czynności bez dat, mapy i inne. Znalazłam zapis, że z ksiąg wieczystych dobrzyńskich z XVI w., ale Archiwum Główne w Warszawie ich nie posiada.

(2) Kodeks Dyplomatyczny Polski, tom 2, cz. 2 nr. 525 s.754-756, Warszawa 1852

Rzeźba Trójcy Świętej dłuta Wincentego Bernata wzorowana na zabytkowej rzeźbie w kapliczce w Jankowie.

JANKOWO w par. Sumin
Z opisu w Słowniku Geograficznym KP t.3 str. 411
Jankowo, wieś pow. lipnowski, gm. Jastrzębie par. Sumin leży nad jez. Duże.
W 1827r. było tu 31 dm., 256 mieszk. obecnie wieś liczy 1212 mr. w tym 842 ornych, 68 dm. 304 mieszk. posiada szkołę początkową. Folwark liczy 239 mr. ornych, 4dm. i 24 mieszk.
Starostwo niegrodowe jankowskie  w woj. inowrocławskim, w ziemi dobrzyńskiej, składało się w 1771r. ze wsi Jankowo i Trzebiegoszcz z folwarkami. W tymże roku posiadał je Tomasz Dembowski, komornik ziemski płocki wraz z żoną Julianną z Kopenhauzerów.
Na sejmie warszawskim 1773-1775r. Stany Rzpltej nadały te starostwo w 50-letnie emfiteutyczne posiadanie adamowi Sumińskiemu, chorążemu rypińskiemu i jego wszystkim następnym spadkobiercom, zachowując dożywocie poprzednim dzierżawcom.

Mapa ziemi Dobrzyńskiej wraz z parafiami: